Thanh toán cào móng dài [Bài 3]: Thành công tiêm vắc xin

Từng chết vì dịch khoáng móng dài trên đàn gia tăng, nhưng vài năm gần đây, tỉnh Bắc Kạn đã chờ chế độ hiệu quả loại dịch bệnh này nhờ tiêm vắc xin đúng.

Chăn nuôi trâu, bò thảnh thơi là một trong những nguyên nhân tạo công việc kiểm soát trò chơi lởm chởm nền móng khó khăn. Ảnh: Ngọc Tú.

Xã nhiều năm không có dịch
Thượng Quan là xã vùng cao của huyện Ngân Sơn, địa hình chủ yếu đồi núi, đất nông nghiệp ít, chăn nuôi là thế mạnh của người dân nơi đây. Hiện, tổng số tiền của xã hội hơn 1.400 con (trâu 778 con, bò 301 con, ngựa 331 con). Dù tổng hợp các đàn lớn, nhưng hơn 10 năm nay, xã Thượng Quan không có nguy cơ gây lở móng móng.

Bà Phạm Thị Yến, Chủ tịch UBND xã Thượng Quan cho biết, dù đất rộng nhưng xã chỉ có 758 hộ, kinh tế của người dân chủ yếu dựa vào chăn nuôi, trồng lúa. Hộ nhiều nhất có 35 con trâu, bò còn lại chủ yếu chăn nuôi nhỏ lẻ, mỗi hộ vài con. Dịch móng vuốt dài cũng từng xuất hiện trên địa bàn xã năm 2008, từ đó đến nay đàn bệnh không mắc bệnh.

Sở dĩ đã hơn năm qua trên địa bàn xã không có móng vuốt dài trên đàn gia cường vì dân dân đã chú ý tiêm vắc xin phòng ngủ. Mỗi năm, xã hội được tiêm 2 vắc xin phòng bệnh lở loét bề mặt dài và tụ huyết trùng. Tốc độ một, tiêm từ tháng 3 đến tháng 4, đợt 2, từ tháng 9 đến tháng 10, tỷ lệ tiêm hàng luôn đạt trên 90%.

“Vì người dân chủ yếu nông trại nhỏ lẻ nên vẫn còn tình trạng thảnh thơi rông trâu, bò trên những sườn dốc nên việc phòng dịch khó khăn. Nếu không tiêm đủ vắc xin vào phòng, dịch bệnh có thể phát bất cứ lúc nào. Sau nhiều năm theo dõi có thể phát hiện ra bệnh lở long móng được ngăn chặn hiệu quả phần lớn nhờ tiêm vắc xin đầy đủ”, bà Yến nhận định.

Tại xã Công Bằng (huyện Pác Nặm), chăn nuôi trâu, bò cũng có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế. Với diện tích rừng, đồng cỏ khá lớn, hiện tổng thể đàn gia súc của xã đạt gần 1.900 con. Cũng như nhiều địa phương khác, người dân ở đây chủ yếu ân nuôi nhỏ lẻ, quy mô hộ gia đình. Nhiều năm gần đây, đàn rắn của xã hội không bị bệnh lở móng dài.

Ông Dương Thanh Trầm, Chủ tịch UBND xã Công Bằng cho biết, trước đây người dân thả trâu, bò ở xa nhà nên tiêm phòng rất nhiều khó khăn, tỷ lệ tiêm đạt thấp. Nhưng một số năm gần đây đã nhận thức được công thức của dân dân đã thay đổi, riêng năm 2023, tỷ lệ tiêm phòng bệnh rắn móng móng gần 90%.

“Mỗi con trâu trưởng thành đều có một vài triệu đồng nên dân coi đây là tài sản lớn. Sau những lần trâu, bò bị bệnh, mất trắng người dân đã tiến dần rút kinh nghiệm, tình trạng thảnh thơi ngày càng ít, mỗi đợt tập phòng đều đạt kết quả cao. Đây cũng là bước tiến lớn trong phòng chống dịch mồm long móng trên đàn trâu của địa phương”, ông Trầm thông tin thêm.

Chợ trâu, bò Nghiên cứu Loan (quốc Pặm) 5 ngày một phiên bản, mỗi phiên có khoảng 1.000 được cung cấp cho giao dịch. Ảnh: Ngọc Tú.

Hiệu quả của vắc-xin mới
Tại Tỉnh Bắc Kạn, từ năm 2019 trở về trước, dịch lở mồm long móng trên đàn hoàng diễn biến phức tạp, hầu như năm nào cũng diễn ra gây hại nhiều tổn hại. Nguyên nhân chính là người dân còn là chủ quan trong chăm sóc, tỷ lệ tiêm vắc xin phòng bệnh không đạt được kế hoạch đề ra. Từ năm 2016 đến năm 2020, tiêm phòng vắc xin rắn móng dài chỉ đạt khoảng 70% kế hoạch.

Ngoài ra, trên địa bàn Tỉnh Bắc Kạn có chợ trâu, bò Nghiên Loan (huyện Pác Nặm), mỗi phiên có khoảng 1.000 con trâu, bò đến giao dịch, trong đó hơn một nửa tỉnh khác đến. Trước là môi trường bong tróc long móng dễ bong lan.

Ông Nguyễn Quốc Huy, Phó Chi địa trưởng Chi chăn nuôi và Thú y Bắc Kạn cho biết, những năm trước, việc tiêm vacxin đạt thấp là một trong những nguyên nhân khó thanh toán dịch lởng móng dài trên đàn gia rắn.

Từ năm 2021, Tỉnh Bắc Kạn phát triển tiêm vắc xin khoáng móng dài mới là Aftogen Oleo (loại O). Sau tiêm, Chi local Chăn nuôi và Thú y đã tổ chức thu thập ngẫu nhiên trên vật nuôi của 8 xã (các xã có ổ dịch cũ và các xã thuộc vùng nguy cơ cao). Kết quả được tìm thấy, trong tổng số 160 con trâu, bò đã được tiêm mẫu có 153 mẫu có thể nguy hiểm móng rắn dài móng miễn dịch bảo hộ (không có khả năng mắc bệnh sau tiêm phòng).

Căn cứ trên cơ sở này, từ năm 2022, Tỉnh Bắc Kạn đã sử dụng vacxin Aftogen Oleo tiêm đại trà cho đàn đại gia bệ. Giúp sử dụng loại vắc xin mới này, từ năm 2022 tới nay, toàn tỉnh Bắc Kạn không phát hiện thêm bất kỳ ổ dịch mới nào. Đến nay, tỉnh Bắc Kạn cơ bản đã được chế độ dịch bệnh lở mồm long móng, không để trải lan, tái phát hiện rộng gây thiệt hại cho người chăn nuôi.

Tiêm vacxin là giải pháp hiệu quả ngăn ngừa dịch lở mồm long lóng trên đàn trâu, bò. Ảnh: Ngọc Tú. 

Củng cố thú y cơ sở
Trong công tác phòng dịch, khó khăn nhất của Bắc Kạn là thiếu đội ngũ cán bộ thú y. Hiện tại, tỉnh Bắc Kạn còn 6 xã chưa có thú y viên (gồm xã Đồng Phúc và Phúc Lộc của huyện Ba Bể; xã Vân Tùng thuộc huyện Ngân Sơn, xã Cao Tân và Bộc Bố của huyện Pác Nặm và xã Văn Minh của huyện Na Rì), 4 xã có cán bộ phụ trách thú y nhưng không có trình độ chuyên môn, 18 xã cán bộ phụ trách thú y chỉ có trình độ sơ cấp.

Tình trạng thú y viên cơ sở xin nghỉ việc vì thu nhập thấp vẫn tiếp tục diễn ra. Các trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện cũng thiếu cán bộ, nhất là cán bộ có chuyên môn về thú y. Việc sáp nhập, không còn duy trì mô hình Trạm thú y ở các huyện cũng khiến cho ngành thú y Bắc Kạn gặp nhiều khó khăn. Ðiều này dẫn tới công tác tuyên truyền, vận động phòng, chống dịch bệnh, tiêm vacxin gặp khó khăn.

Ông Nguyễn Quốc Huy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Bắc Kạn cho rằng, để phòng chống dịch hiệu quả, trong đó có bệnh lở mồm long móng, trước mắt cần bổ sung, kiện toàn đội ngũ thú y cơ sở. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho lực lượng cán bộ hiện có, nhất là nhân viên thú y kiêm nhiệm.

Trong chương trình quốc gia phòng, chống dịch bệnh lở mồm long móng, tỉnh Bắc Kạn xác định, người chăn nuôi phải thực hiện tốt "5 không": Không giấu dịch; không mua gia súc mắc bệnh, sản phẩm gia súc mắc bệnh; không bán chạy gia súc mắc bệnh; không thả rông, không tự vận chuyển gia súc mắc bệnh ra khỏi vùng dịch; không vứt xác gia súc mắc bệnh bừa bãi.

Tuy nhiên, thực tế tại Bắc Kạn, tập quán chăn nuôi của người dân còn lạc hậu, ý thức trong công tác phòng, chống dịch chưa cao, vẫn còn tình trạng giấu dịch. Do đó, tiêm vacxin phòng bệnh vẫn là giải pháp cần thiết và có hiệu quả cao. Hàng năm, tỉnh giao chỉ tiêu kế hoạch tiêm phòng vacxin lở mồm long móng đến các huyện, thành phố để thực hiện.

Nguồn: NNVN