Phòng bệnh do PCV2, vì sao cần vắc xin phù hợp chủng: Bài 3- Một số kết quả bước đầu về hiệu quả của vắc xin phòng bệnh đồng chủng

Vắc xin circovirus (gọi tắt là vắc xin circo) là một công cụ không thể thiếu của người chăn nuôi lợn trên toàn thế giới.

Ở bài phân tích số 1, đáp ứng miễn dịch đồng chủng được chứng minh là hiệu quả hơn đáp ứng miễn dịch dị chủng. Trong khi đó ở bài phân tích 2 cho biết ở Việt Nam có sự lưu hành của 2 genotype PCV2, với ưu thế lưu hành của PCV2d so với PCV2b. Vậy hiệu quả phòng bệnh của vắc xin circo đồng chủng (chủng virus vắc xin là PCV2d) là như thế nào khi được dùng ở các trang trại chăn nuôi? Một số kết quả chứng minh hiệu quả của vắc xin đồng chủng (circo Winsun chứa kháng nguyên PCV2b, PCV2d) sẽ được trình bày ở dưới đây.

 

1. Đánh giá lưu hành PCV2 ở trang trại trước tiêm vắc xin

Kết quả khảo sát sự lưu hành PCV2 ở các trang trại với quy mô khác nhau (từ 11/2023 đến 03/2024), trải dài từ Bắc vào Nam được trình bày ở bảng 1.

Bảng 1. Kết quả định chủng PCV2 ở trang trại

Trang trại	Tỉnh	Quy mô (con)		Kết quả định chủng
		Nái	Thịt	PCV2a	PCV2b	PCV2d
1	Bắc Giang	50	500	-	-	+
2	Hà Nam	60	400	-	-	+
3	Quảng Ninh	70	700	-	-	+
4	Quảng Bình	100	3000	-	-	+
5	Gia Lai	100	800	-	-	+
6	Tp Hồ Chí Minh	100	1000	-	+	-
7	Quảng Ngãi	120	900	-	+	-
8	KonTum	120	1000	-	-	+
9	Bình Dương	120	1200	-	-	+
10	Quảng Trị	160	1000	-	+	-
11	Tp Hồ Chí Minh	160	1500	-	-	+
12	Bình Dương	170	1800	-	-	+
13	Quảng Bình	200	6000	-	-	+
14	Tp Hồ Chí Minh	200	2000	-	-	+
15	Thanh Hóa	250	1000	-	-	+
16	Quảng Nam	250	2500	-	-	+
17	Thái Bình	400	2500	-	-	+
18	Hà Tĩnh	500	4000	-	+	+
19	Sơn La	1200	7000	-	-	+
20	Lạng Sơn	1300	13000	-	-	+
21	Hà Tĩnh	3000	30000	-	-	+

Kết quả ở bảng 1 cho biết sự hiện rất phổ biến của PCV2 ở trang trại chăn nuôi, với 100% số trang trại lấy mẫu đều phát hiện được virus. Đáng chú ý là tỷ lệ dương tính rất cao của genotype PCV2d (85,7%) so với genotype PCV2b (19,0%). Genotype PCV2d này còn lưu hành ở mọi quy mô chăn nuôi từ vài chục đến hàng nghìn nái.

 

2. Đánh giá đáp ứng miễn dịch sau tiêm vắc xin

2.1. So sánh đáp ứng miễn dịch giữa vắc xin Circo của Winsun với vắc xin khác

Để có cơ sở đối chiếu, vắc xin circo của Winsun (circo Ws) được tiêm song song với vắc xin circo khác đang dùng ở trang trại. Các điều kiện thí nghiệm khác được đảm bảo đồng đều giữa các nhóm. Dưới đây là kết quả thử nghiệm ở 3 hệ thống chăn nuôi (hình 1).

Hình 1. So sánh đáp ứng miễn dịch sau tiêm vắc xin PCV2

Ghi chú: ngưỡng dương tính kháng thể S/P ≥ 0,5. Số mẫu âm tính/ tổng số mẫu được ký hiệu màu đỏ, phía dưới đường màu đỏ

Kết quả ở hình 1 phản ánh tất cả các vắc xin PCV2 đều kích thích tạo đáp ứng miễn dịch dịch thể. Tuy nhiên, trong khi vắc xin circo Ws có tỷ lệ dương tính là 100% thì các loại vắc xin khác có tỷ lệ dương tính không luôn đạt 100%, với 2 hệ thống có tỷ lệ dương tính kháng thể sau vắc xin chỉ từ 85%- 86,7% (hình 1B, 1D). Ngoài ra, khi đánh giá tỷ lệ dương tính gần thời điểm xuất chuồng (hình 1C) có thể thấy nhóm tiêm vắc xin khác không chỉ giảm về hàm lượng kháng thể (giá trị S/P trung bình 0,64) mà còn giảm cả về tỷ lệ động vật có kháng thể (65%). Trong khi đó nhóm tiêm vắc xin circo Ws vẫn duy trì cả về tỷ lệ dương tính (100%) lẫn hàm lượng kháng thể (giá trị S/P trung bình lúc 11 tuần tuổi là 2,03 và lúc 18 tuần tuổi là 2,35) (hình 1B-1C). Các kết quả nêu trên phản ánh sự khác biệt rõ rệt về đáp ứng miễn dịch ở nhóm vắc xin circo Ws so với các nhóm vắc xin circo khác.

 

2.2. Sự ổn định của đáp ứng miễn dịch sau tiêm vắc xin Circo Ws

Đánh giá sự ổn định về đáp ứng miễn dịch sau tiêm vắc xin circo Ws được thực hiện trên nhiều cơ sở chăn nuôi khác nhau (Bảng 2).

Bảng 2. Đáp ứng miễn dịch sau tiêm vắc xin circo Ws

Trang trại	Số mẫu kiểm tra	Dương tính kháng thể	Hiệu giá kháng thể trung bình	Nhóm hiệu giá trung bình	Đồng đều kháng thể
DBC- nái	20	100%	6031	5-6	Đồng đều
DBC- thịt 1	20	100%	4033	4-5	Đồng đều
DBC- thịt 2	10	100%	4548	4-5	Đồng đều
DBC PT	20	100%	7708	6-8	Đồng đều
TT- Tam Dương C1	21	100%	5295	4-5	Đồng đều
TT- Tam Đảo C5	20	100%	5081	4-6	Đồng đều
TT1- Tam Dương C5	20	100%	5196	4-6	Đồng đều
TT1- Tam Dương C18	20	100%	4963	4-7	Đồng đều

Kết quả ở bảng 2 phản ánh sự ổn định và đồng đều của đáp ứng miễn dịch tạo ra bởi vắc xin circo Ws, với 100% mẫu dương tính kháng thể sau tiêm và đạt hiệu giá kháng thể không những ở mức cao mà còn rất đồng đều.

 

3. Đánh giá hiện tượng virus huyết sau tiêm vắc xin Circo Ws với vắc xin khác

Đáp ứng miễn dịch hình thành sau tiêm vắc xin circo dẫn tới ức chế sự nhân lên của PCV2, làm giảm tải lượng virus trong máu xuống dưới ngưỡng gây bệnh. Đây cũng là một chỉ tiêu dùng để so sánh hiệu quả giữa vắc xin circo Ws với các vắc xin circo khác. Đánh giá được thực hiện với những trại dương tính PCV2 trước tiêm.

Hình 2. Hiệu giá kháng thể và virus huyết sau tiêm vắc xin

Ghi chú: hiệu giá ≥ 1050 là dương tính kháng thể kháng PCV2 (đường màu đỏ)

Kết quả thu được ở hình 2 nằm ngoài mong đợi, khi 100% số mẫu ở nhóm tiêm vắc xin circo Ws không phát hiện được virus huyết. Trong khi đó ở nhóm tiêm vắc xin khác, vẫn phát hiện được virus huyết với tải lượng cao- thấp khác nhau (hình đính kèm trong hình 2). Như vậy, vắc xin circo Ws không những tạo ra đáp ứng miễn dịch đồng đều, hiệu giá cao mà còn ngăn cản hoàn toàn hiện tượng virus huyết sau vắc xin. Đặc điểm của vắc xin phòng bệnh do PCV2 nói chung là tạo đáp ứng miễn dịch mang trùng, tuy nhiên, cũng đã có dẫn liệu khoa học rằng: (1) bảo hộ đồng chủng (Opriessnig và cs., 2013) và (2) tăng làm lượng kháng nguyên hoàn toàn có thể đạt được trạng thái đáp ứng miễn dịch vô trùng (Guarneri và cs., 2021). Nói cách khác, vắc xin circo Ws đã tạo ra đáp ứng miễn dịch vô trùng là hoàn toàn có cơ sở. Tuy nhiên, cần có những nghiên cứu sâu hơn để lý giải một cách cặn kẽ vấn đề trên.

 

4. Kết luận

Các kết quả đánh giá đáp ứng miễn dịch dịch thể và virus huyết sau tiêm vắc xin, ở nhiều hệ thống chăn nuôi khác nhau, đã cho thấy hiệu quả nổi trội của vắc xin circo Winsun so với các vắc xin cùng loại khác đang có trên thị trường Việt Nam.

Tài liệu tham khảo

Guarneri F., Tresoldi, E. T., Sarli, G., Boniotti, M. B., Lelli, D., Barbieri, I., Bacci, B., D'annunzio, G. và Amadori, M. (2021). Protective immunity in swine induced by Porcine Circovirus 2b inactivated vaccines with different antigen payload, Vet Microbiol, 252: 108887.

Opriessnig T., O'neill, K., Gerber, P. F., De Castro, A. M., Gimenez-Lirola, L. G., Beach, N. M., Zhou, L., Meng, X. J., Wang, C. và Halbur, P. G. (2013). A PCV2 vaccine based on genotype 2b is more effective than a 2a-based vaccine to protect against PCV2b or combined PCV2a/2b viremia in pigs with concurrent PCV2, PRRSV and PPV infection, Vaccine, 31(3): 487-94.